Dieta ketogeniczna to dieta skrajnie nisko węglowodanowa. Jest to uznana na całym świecie niefarmakologiczna metoda leczenia padaczki lekoopornej stosowaną w ponad 60 krajach.
Podaż węglowodanów w czasie jej trwania wynosi poniżej 10% dziennego zapotrzebowania energetycznego lub poniżej 50 g na dobę. Dieta ketogenna została opracowana tak, aby naśladować efekty głodówki, co wiąże się z obniżeniem poziomu krążącej glukozy, insuliny i leptyny, zwiększeniem poziomu kortyzolu i glukagonu co zapewnia środowisko sprzyjające generacji ciał ketonowych w wątrobie. W warunkach niedoboru glukozy organizm przechodzi w stan jej oszczędzania dla procesów od niej zależnych. Zmienia się preferencja utleniania dostępnych źródeł energii. W pierwszej kolejności utlenieniu podlegają ciała ketonowe, między innymi octan i inne krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe, potem wolne kwasy tłuszczowe, a dopiero potem glukoza. We krwi pacjentów stwierdza się wzrost koncentracji ciał ketonowych: D – 3-hydroksymaślanu, acetonu oraz acetooctanu powstających w wyniku β-oksydacji kwasów tłuszczowych.
Spadek wydzielania insuliny, charakterystyczny dla diety ketogenicznej, powoduje zahamowanie procesu lipogenezy (większość z Nas nazywa ten proces tyciem*) oraz wiąże się ze zwiększonym wydzielaniem glukagonu. Dochodzi do zwiększenia lipolizy (ten proces z kolei większość nazywa chudnięciem**) i powstawania ciał ketonowych będących alternatywnym paliwem dla organizmu. Ciała ketonowe wchodzące w cykl Krebsa są wydajnym źródłem energii. Poziom ciał ketonowych można bez trudu zbadać w moczu.
W diecie ketogennej źródłem białka jest chude mięso, ryby, drób, wędliny w dokładnie wyliczonej ilości.
Źródłem węglowodanów są warzywa i owoce, ale o małej zawartości węglowodanów takie jak: cukinia, brokuły, kalafior, kapusta, kapusta pekińska, ogórek, ogórek kiszony, papryka, pomidory, pory, rzodkiewka, sałata zielona, seler naciowy, szczypior, szpinak, pieczarki, grejpfruty, jabłka, mandarynki, pomarańcze, truskawki, awokado ze względu na zawarty w nim tłuszcz.
Źródło tłuszczu to oleje, oliwa z oliwek, masło, majonez.
Nie należy spożywać produktów zbożowych jak pieczywo, makarony, kasze. Mleko, ziemniaki, cukier i słodycze, wyroby cukiernicze, dżemy, miody, galaretki, lody, słodkie napoje, syropy oraz leki z dodatkiem cukru również zostają wykluczone.
Dieta ketogenna zdecydowanie różni się od klasycznej, zdrowej diety rekomendowanej przez WHO czy IŻŻ w żywieniu zdrowych ludzi. Jest dietą radykalną i trudną. Wymaga wielu wyrzeczeń, nieustannego liczenia i ważenia.
Najczęściej występującymi efektami ubocznymi są zaparcia oraz inne dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Są one wielokrotnie spowodowane zbyt gwałtownym wprowadzeniem tłuszczów MCT i w wielu przypadkach można im zapobiec poprzez racjonalne, stopniowe wchodzenie w dietę.
U dzieci będących na diecie ketogennej mogą pojawić się zaburzenia wzrostu oraz spadek masy ciała, które mogą być spowodowane zbyt niską zawartością białka i składników odżywczych oraz niewystarczającą podażą energii. Dlatego też tak istotne jest dobranie odpowiedniej ilości składników odżywczych niezbędnych do prawidłowego wzrostu i rozwoju dziecka oraz utrzymania właściwego poziomu albumin w surowicy krwi. Regularne monitorowanie parametrów biochemicznych oraz wzrostu i masy ciała pozwala zapobiec wystąpieniu ewentualnych efektów ubocznych.
U niektórych pacjentów obserwuje się podwyższenie poziomu lipidów w surowicy krwi. Można próbować temu zapobiec poprzez zwiększenie zawartości jedno- i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych w diecie. Kolejnym niepowodzeniem w związku ze stosowaniem diety jest hipoglikemia oraz dyskomfort w jamie brzusznej. Rzadko występującym powikłaniem są kamienie nerkowe oraz żółciowe. Zaobserwowano także kilka przypadków kardiomiopatii, niedobory witamin i składników mineralnych, zapalenia trzustki, uszkodzeni zwojów podstawy mózgu. Długoterminowe skutki stosowania diety ketogennej nie zostały jeszcze zbadane. Większość pacjentów stosuje dietę nie dłużej niż 1,5 roku.
*, ** - wyjaśnienie bardzo uproszczone, procesy zachodzące są złożone, jeśli macie ochotę na lekcję biochemii dajcie znać w komentarzach
