Na samym początku warto zaznaczyć, że nie ma jednej diety śródziemnomorskiej z dokładnym rozkładem makroskładników i dokładnymi wytycznymi co do produktów dozwolonych. Jest to nieusystematyzowany sposób żywienia, różny w zależności od regionu. Wszędzie jednak bazowe są te same założenia.
We wczesnych latach 60. ubiegłego wieku zaobserwowano, że mieszkańcy Basenu Morza Śródziemnego rzadziej zapadali na choroby układu krążenia, niektóre typy nowotworów, cukrzycę i nadciśnienie tętnicze. Również średnia długość ich życia była najwyższa. Podstawą takiego stanu rzeczy okazał się być m.in. sposób ich żywienia nazwany dietą śródziemnomorską.
Dietę grecką z lat 60. poprzedniego wieku, szczególnie tę stosowaną na Krecie, naukowcy zgodnie uznali za wzorcowy wariant diety. Żaden region w Basenie Morza Śródziemnego nie charakteryzował się bowiem tak niską umieralnością z powodu choroby niedokrwiennej serca, jak na Krecie.
Cechy charakterystyczne dla greckiej wersji tradycyjnej diety śródziemnomorskiej:
🍷duże spożycie oliwy z oliwek i małe spożycie tłuszczów pochodzenia zwierzęcego
🍷spożycie dużej ilości warzyw i owoców
🍷duże spożycie produktów zbożowych
🍷duże spożycie nasion roślin strączkowych
🍷średnie spożycie produktów mlecznych
🍷średnie spożycie alkoholu (głównie wina)
🍷średnie spożycie ryb
🍷małe spożycie mięsa i produktów mięsnych.
Dieta śródziemnomorska pozwalała na utrzymanie prawidłowej masy ciała, nie była ona ciężkostrawna, ponieważ mięso spożywano w małych ilościach, do zagęszczania zup używano chleba i ewentualnie mielonych migdałów. Potrawy przygotowywano na wodzie, na parze, na grillu czy ruszcie oraz pieczono w folii. Warzywa były spożywane surowe lub gotowane. Narody Basenu Morza Śródziemnego zjadały sporo węglowodanów, ale np. makarony podawano z warzywami, rybą czy drobiem. Dieta śródziemnomorska dostarczała więc w odpowiednich proporcjach: białka, tłuszcze, węglowodany oraz witaminy i składniki mineralne a także błonnik.
Nadwaga i otyłość.
Badania nad rolą genów w rozwoju otyłości ciągle trwają. Wyniki są bardzo rozbieżne ponieważ szacowane na 5– 90%. Warto jednak zauważyć fakt, że przyrost masy ciała od ponad 4 dekad w populacji ogólnoświatowej, zachodzi z minimalnym lub żadnym udziałem genów. Wiele badań wykazuje korzystny wpływ diety śródziemnomorskiej na prewencję otyłości. Ryzyko wystąpienia otyłości zmniejsza się zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet wraz ze wzrostem podobieństwa stosowanej diety do diety śródziemnomorskiej. Wzrost zgodności często związany jest obniżeniem się wskaźnika masy ciała BMI (body mass index).
