Na wstępie powiedzmy sobie czym jest gluten. Gluten to mieszanina białek roślinnych: gluteiny i gliadyny występujących w ziarnach niektórych zbóż min.pszenicy czy jęczmienia. Dieta bezglutenowa bezsprzecznie powinna być stosowana przez osoby chore na celiakię (o tym w osobnym wpisie), nie ulega to żadnym wątpliwościom, ale co z resztą?
Co jeśli stosują ją osoby zdrowe? I po co to robić? Czy takie ograniczenie ma jakiś sens?
Przede wszystkim wiele lat temu zrodziło się gdzieś przekonanie, że dieta bezglutenowa będzie doskonałym pomysłem na redukcję masy ciała. Idea została poparta szeroko zakrojonymi działaniami marketingowymi oraz masą pseudonaukowych informacji.
Jaka jest prawda?
Na tą chwilę nie ma żadnych dowodów potwierdzających korzyści powadzenia diety bezglutenowej w kontekście redukcji masy ciała. Co gorsze, dieta bezglutenowa często opiera na przetworzonych, oczyszczonych produktach ubogich w błonnik pokarmowy. Dodatkowo jeśli jest nieprawidłowo zbilansowana, jej stosowanie wiąże się z ryzykiem wystąpienia niedoborów takich składników odżywczych, jak: kwas foliowy, żelazo, niacyna, cynk, ale to właśnie niedobór błonnika jest jedna z głównych wad stosowania diety bezglutenowej u osób zdrowych co zostało wielokrotnie potwierdzone.
W jednym z dużych badań kohortowych wykazano, że spożycie glutenu może mieć prewencyjny wpływ na ryzyko pojawienia się choroby niedokrwiennej serca. Korelacja ta znika po uwzględnieniu spożycia pełnoziarnistych zbóż. We wnioskach w pracy zaznaczono, że mniejsze spożycie glutenu może się wiązać z mniejszym spożyciem błonnika, a w konsekwencji zwiększać ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych. Autorzy w sekcji wniosków zaznaczyli, że dieta bezglutenowa nie powinna być stosowana przez osoby zdrowe.
W raporcie American Heart Association z 2017 roku wykazano podobną zależność, ale w stosunku do ryzyka zachorowania na cukrzycę typu 2. Osoby z największym spożyciem glutenu miały o 13% mniejsze ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2 w porównaniu z osobami spożywającymi najmniejsze ilości glutenu. Również w tym raporcie powiązano mniejsze spożycie glutenu z niższym spożyciem błonnika, co związane jest z ryzykiem zachorowania na cukrzycę 2.
Znane są też wyniki badań wskazujące na korzyści ze spożycia glutenu. Wykazano min., że większe spożycie glutenu może się przyczyniać do obniżenia stężenia triglicerydów i utlenionego cholesterolu LDL (low-density lipoprotein), którego wysokie stężenie jest jednym z czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Kolejnym skutkiem wprowadzenia diety bezglutenowej mogą być niekorzystne zmiany w składzie mikroflory jelitowej. U pacjentów cierpiących na celiakię, zgodnie z zaleceniami stosującymi dietę bezglutenową, dochodzi do zmniejszenia liczebności korzystnej mikroflory jelitowej z rodzaju Bifidobacterium i Lactobacillus (bakterie, które chcemy ;)), wykazano podobną zależność w stosunku do osób zdrowych.
