O rozwoju oporności na insulinę decyduje wiele czynników, w tym te o charakterze genetycznym i środowiskowym, a jednym z najważniejszych jest bez wątpienia otyłość. Insulinooporność, otyłość i szereg innych zaburzeń jak min. nadciśnienie tętnicze określa się wspólną nazwą- zespołem metabolicznym. Narastająca insulinooporność wydaje się podstawowym czynnikiem w początkowej fazie cukrzycy typu 2, która występuje na wiele lat przed pojawieniem się jawnej hiperglikemii.
W tym czasie komórki β trzustki „próbują” kompensować spadek wrażliwości na insulinę zwiększeniem jej wydzielania. Insulinooporność powoduje, że tkanki naszego organizmu nie reagują właściwie insulinę (pomimo, iż jej stężenie w surowicy jest prawidłowe lub podwyższone). Brak tej reakcji sprawia, że glukoza nie może zostać odpowiednio wykorzystana i zmetabolizowana, a jej stężenie we krwi nie ulega obniżeniu tak jak dzieje się to fizjologicznie.
,
By stwierdzić insulinooporność warto:
-Zbadać metaboliczną klamrę euglikemiczną,
-Wykonać test tolerancji insuliny,
-Wykonać badanie HOMA-IR,
-Zrobić pomiar hemoglobiny glikowanej czyli HbA1c,
-Wykonać krzywą cukrową,
-Wykonać pomiar poziomu adiponektyny
Leczenie niefarmakologiczne korzystnie wpływa na wszystkie składowe zespołu metabolicznego. Sprawą pierwszorzędową jest redukcja masy ciała do właściwego poziomu. O dietach redukcyjny na blogu pisałam już wiele, ale w dużym skrócie należy zmienić dietę na niskokaloryczną. Zmodyfikować ją w taki sposób, aby dostarczać jak najmniej nasyconych kwasów tłuszczowych, izomerów trans, cholesterolu oraz węglowodanów prostych. Zwiększyć natomiast spożycie warzyw i owoców (owoce z umiarem) oraz pełnoziarnistych produktów zbożowych, zwiększyć aktywność fizyczną (co najmniej 30 minut dziennie umiarkowanej aktywności fizycznej lub 150 minut tygodniowo podzielone na przynajmniej pięć części). Zalecana jest też rezygnacja z palenia tytoniu. Postępowanie niefarmakologiczne obniża ryzyko rozwinięcia się cukrzycy typu 2 i jest w tym zakresie bardziej skuteczne, niż metody farmakologiczne. Warto pamiętać, że nadrzędnym celem leczenia zespołu metabolicznego jest normalizacja masy ciała (wraz z nią zmieniają się inne parametry), ale zmiana stylu życia, nawet bez redukcji, może przynieść wiele korzystnych skutków jak min.poprawę wrażliwości na insulinę. Warto spożywać mniejsze posiłki, co 3 -4 godziny wybierając produkty o niskim indeksie glikemicznym. Co najmniej 2x w tygodniu sięgać po tłuste ryby morskie zawierające kwasy omega 3, które poprawiają wrażliwość na insulinę. Dieta powinna być bogata w błonniki pokarmowy, który również poprawia wrażliwość na insulinę oraz pozwala w pewien sposób kontrolować poziom glukozy we krwi. Należy monitorować ilość spożywanej fruktozy, najlepiej wyeliminować tą pochodzącą z soków i napojów (nt fruktozy i syropów wysokofruktozowych znajduje się osobny wpis na blogu). Badania wykazały, że dieta z dużą zawartością fruktozy może przyczyniać się do powstania insulinooporności i składowych zespołu metabolicznego. Warto wybierać oleje roślinne jak olej rzepakowy czy oliwa z oliwek, które dzięki znacznej zawartości jednonienasyconych kwasów tłuszczowych mogą zwiększać stężenie we krwi „dobrego” cholesterolu HDL. Warto również ograniczyć podaż soli.
Badania wykazały, że efektywnym sposobem leczenia insulinooporności i zespołu metabolicznego jest dieta śródziemnomorska, o której pisałam osobny artykuł.
Stwierdzono też, że dieta DASH korzystnie wpływa na stężenie insuliny na czczo, co może prowadzić do poprawy wrażliwości na ten hormon. Wspólne cechy obu sposobów żywienia to wysokie spożycie warzyw i owoców każdego dnia, pełnoziarnistych produktów zbożowych, uwzględnianie w odpowiedniej ilości mleka i fermentowanych napojów mlecznych, częste spożywanie ryb, a z produktów mięsnych wybieranie chudych gatunków, preferowanie tłuszczów roślinnych, włączenie do diety nasion roślin strączkowych, orzechów i nasion.
Jak widać pojawienie się insuliooporoności może nieść ze sobą dużo bardziej poważne konsekwencje. Jeśli podejrzewamy, że może ona występować u Nas warto zgłosić się na badania. Odpowiednia diagnostyka pozwala na szybkie reakcje i zapobieganie rozszerzeniu się problemu.